Trẻ em suy dinh dưỡng vì thiếu đạm và năng lượng: Mối nguy âm thầm nhưng nghiêm trọng

Suy dinh dưỡng trẻ em là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Một trong những dạng phổ biến nhất là suy dinh dưỡng do thiếu hụt protein - năng lượng (Protein-Energy Malnutrition - PEM), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất, trí tuệ và hệ miễn dịch của trẻ.

1. Dấu hiệu suy dinh dưỡng trẻ em

Các bác sĩ thường có thể chẩn đoán tình trạng suy dinh dưỡng dựa trên ngoại hình, chiều cao, cân nặng và tình trạng của người đó (bao gồm thông tin về chế độ ăn uống và giảm cân).

Tình trạng thiếu dinh dưỡng thường biểu hiện rõ ràng: Người thiếu cân, xương thường nhô ra, da khô kém đàn hồi, tóc khô và dễ rụng. Trẻ không phát triển hoặc tăng cân ở mức mong đợi (tăng trưởng chậm lại); thay đổi hành vi, chẳng hạn như cáu kỉnh, chậm chạp hoặc lo lắng bất thường; mức năng lượng thấp và dễ mệt mỏi hơn những đứa trẻ khác.

Các triệu chứng suy dinh dưỡng ở trẻ em có thể bao gồm:

  • Thiếu quan tâm đến thức ăn hoặc đồ uống.
  • Luôn cảm thấy lạnh.
  • Thường xuyên bị ốm và hồi phục lâu hơn.
  • Hành vi và trí tuệ phát triển chậm, khó khăn trong học tập…

Trẻ tăng cân chậm, dễ ốm có thể là dấu hiệu suy dinh dưỡng. Ảnh minh họa Internet.

2. Thiếu calo và protein gây suy dinh dưỡng

Suy dinh dưỡng protein – năng lượng là tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng protein và calo, xảy ra khi con người không tiêu thụ đủ protein và calo trong một thời gian dài. Đói là dạng thiếu dinh dưỡng protein – năng lượng nghiêm trọng nhất. Nó là kết quả của việc thiếu chất dinh dưỡng hoàn toàn trong một thời gian dài.

Suy dinh dưỡng thường được coi là sự thiếu hụt chủ yếu về calo (nghĩa là lượng tiêu thụ thực phẩm tổng thể) hoặc thiếu protein. Theo BS. Lê Thị Loan, Viện Dinh dưỡng, protein đã được xác định là chất quan trọng số một hay yếu tố tạo nên sự sống, là nguyên liệu cấu trúc, xây dựng và tái tạo các tổ chức trong cơ thể, là thành phần chính của các kháng thể giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, thực hiện chức năng miễn dịch, giúp cơ thể phát triển cả tầm vóc và trí tuệ.

Thiếu vitamin và thiếu khoáng chất thường được coi là những rối loạn riêng biệt. Tuy nhiên, khi lượng calo bị thiếu thì vitamin và khoáng chất cũng có thể bị thiếu.

Protein quan trọng với sự phát triển của trẻ. Ảnh Internet.

3. Các dạng suy dinh dưỡng chính

Suy dinh dưỡng tiến triển theo từng giai đoạn. Khi tiêu thụ không đủ lượng calo, trước tiên cơ thể sẽ phân hủy chất béo của chính mình và sử dụng nó làm calo – giống như “đốt đồ đạc” để giữ ấm trong nhà. Sau khi sử dụng hết lượng mỡ dự trữ, cơ thể có thể phá vỡ các mô khác, chẳng hạn như cơ và các mô trong các cơ quan nội tạng, dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, bao gồm cả tử vong.

Suy dinh dưỡng protein – năng lượng có ba dạng chính:

  • Marasmus
  • Kwashiorkor
  • Marasmic kwashiorkor

Marasmus: Tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng lượng calo và protein. Nó có xu hướng phát triển ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường dẫn đến giảm cân, mất cơ, mỡ và mất nước. Nuôi con bằng sữa mẹ thường bảo vệ khỏi marasmus.

Kwashiorkor: Tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng lượng protein nhiều hơn lượng calo. Kwashiorkor ít phổ biến hơn marasmus.

Kwashiorkor có xu hướng chỉ giới hạn ở một số khu vực nhất định trên thế giới, nơi các loại thực phẩm chủ yếu và thực phẩm dùng cho trẻ cai sữa bị thiếu protein mặc dù chúng cung cấp đủ lượng calo dưới dạng carbohydrate. Ví dụ về các loại thực phẩm như vậy là khoai mỡ, sắn, gạo, khoai lang và chuối xanh. Tuy nhiên, bất kỳ ai cũng có thể phát triển kwashiorkor nếu chế độ ăn uống của họ chủ yếu bao gồm carbohydrate. Những người bị bệnh kwashiorkor giữ lại chất lỏng, khiến họ có vẻ sưng húp và sưng tấy. Nếu kwashiorkor nghiêm trọng, bụng có thể nhô ra.

Marasmic kwashiorkor: Tình trạng này xảy ra khi một đứa trẻ mắc chứng kwashiorkor không tiêu thụ đủ lượng calo. Những trẻ em mắc chứng rối loạn này giữ lại chất lỏng, đồng thời cơ và mô mỡ bị lãng phí.

Một số dạng suy dinh dưỡng chính. Ảnh Internet.

4. Hậu quả của suy dinh dưỡng với trẻ em

Theo UNICEF, trên toàn cầu, ít nhất 13,6 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng, nguyên nhân gây ra 1/5 số ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, khiến bệnh này trở thành một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với sự sống còn của trẻ em. Một đứa trẻ gầy còm nghiêm trọng có nguy cơ tử vong vì các bệnh thông thường ở trẻ em như viêm phổi cao gấp 11 lần so với một đứa trẻ khỏe mạnh, nguyên nhân truyền nhiễm gây tử vong lớn nhất ở trẻ em trên toàn thế giới.

Trẻ em suy dinh dưỡng có tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc bệnh cao hơn. Một trong những yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển nhận thức đó là dinh dưỡng. Theo một nghiên cứu cho thấy, thời thơ ấu dễ bị thiếu hụt dinh dưỡng do não phát triển nhanh chóng trong suốt giai đoạn này.

Các nghiên cứu đã báo cáo các kỹ năng vận động, hành vi thích ứng, ngôn ngữ và kỹ năng xã hội kém ở trẻ suy dinh dưỡng. Nhiều loại suy giảm nhận thức đã được báo cáo ở trẻ suy dinh dưỡng. Suy dinh dưỡng cũng liên quan đến sự thiếu hụt về trí nhớ, khả năng phối hợp vận động thị giác và các kỹ năng xã hội. Ngoài ra, điểm IQ giảm có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của tình trạng suy dinh dưỡng.

Nguồn : bau.vn

  • Ăn dặm thông minh: Cân bằng dinh dưỡng cho bé từ 6 tháng tuổi

    Tuổi ăn dặm là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển của trẻ, thường bắt đầu từ khoảng 6 tháng tuổi. Đây là thời điểm trẻ bắt đầu được làm quen với thức ăn ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức. Việc cung cấp đầy đủ dinh dưỡng ở giai đoạn này không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn hỗ trợ hệ miễn dịch, trí não và thói quen ăn uống lâu dài.
  • Những loại thực phẩm giàu sắt mẹ nên bổ sung để phòng thiếu máu cho trẻ nhỏ

    Thiếu máu do thiếu sắt là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi – khi nhu cầu sắt tăng cao để đáp ứng tốc độ phát triển nhanh chóng của cơ thể. Nếu không được bổ sung đầy đủ, trẻ dễ rơi vào tình trạng mệt mỏi, xanh xao, chậm lớn và kém tập trung. Vì vậy, việc lựa chọn thực phẩm giàu sắt trong chế độ ăn hằng ngày là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những nhóm thực phẩm mẹ nên bổ sung để giúp con phòng ngừa thiếu máu.
  • Giai đoạn ăn dặm: Lựa chọn thực phẩm thông minh cho bé yêu

    Giai đoạn ăn dặm là bước ngoặt quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Đây là thời điểm bé bắt đầu làm quen với các loại thực phẩm ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức, giúp cung cấp dưỡng chất đa dạng, phát triển hệ tiêu hóa và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thực phẩm đều phù hợp với trẻ nhỏ. Việc lựa chọn thực phẩm đúng cách sẽ giúp tránh nguy cơ dị ứng, khó tiêu và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của bé.
  • Cha mẹ khéo làm điều này, con sẽ nhanh nhẹn và sáng dạ hơn bạn bè

    4 năm đầu đời là “giai đoạn vàng” cho sự phát triển trí não của trẻ. Các nghiên cứu cho thấy 80% kết nối thần kinh của não được hình thành trước tuổi lên 4, và cha mẹ hoàn toàn có thể tác động tích cực để con thông minh, nhanh nhẹn hơn.
  • Nuôi con thông minh, khỏe mạnh bắt đầu từ 1000 ngày đầu đời

    Các chuyên gia dinh dưỡng và y tế đều nhấn mạnh: 1000 ngày đầu đời (tính từ khi bé còn trong bụng mẹ cho đến khi bé tròn 2 tuổi) là “giai đoạn vàng” quyết định sự phát triển thể chất, trí tuệ và khả năng miễn dịch của trẻ trong tương lai. Trong khoảng thời gian đặc biệt này, cha mẹ cần nắm rõ 4 giai đoạn then chốt để đồng hành cùng con.
  • Pha sữa cho trẻ sơ sinh: Chọn đúng nhiệt độ để bé nhận đủ dinh dưỡng

    Pha sữa tưởng chừng đơn giản nhưng lại là bước vô cùng quan trọng trong việc nuôi dưỡng trẻ sơ sinh. Nhiệt độ nước không phù hợp có thể khiến sữa bị vón cục, mất chất dinh dưỡng hoặc làm hệ tiêu hóa non nớt của bé gặp khó khăn. Vì vậy, việc nắm rõ cách pha sữa đúng chuẩn là điều cha mẹ cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo con nhận trọn vẹn dưỡng chất trong từng cữ bú.